هۆشیاری عەبدولعەزیز
یەکێک لە مەترسییە هەرەگەورەکانی سەرهەڵدانی ئاڵۆزیە ناوخۆییەکانی کۆمەڵگا و گەشەکردنی توخم و ڕەگەزەکانی هەژاری و نادادپەروەری و گەندەڵی و ناسەقامگیری کۆمەڵایەتی و ئابوری ، قەیرانی سیاسیە و ئەمەش لە چوارچێوە و بازنە گشتییەکەدا تایبەتمەندی و فاكتەر و هۆكاری بابەتی وتایبەت بەخۆی هەیە و پەیوەستە بەکۆڵێک ڕەهەندی مێژووی و دەرهاوێشتەی جۆراوجۆرەوە کە لە میکانیزمی پرۆسەی حوکمڕانیدا سەرهەڵدەدەن.
لەگەڵ ئەوەشدا قوڵبوونەوەی قەیرانی سیاسی لە مەغزاو ناوەڕۆکی خۆیدا هەڵگری جۆرێک لە مەترسییەکی کوشندەیە و هەمیشە کاریگەری نەرێنی دەبەخشێتە ئاسایش و ئارامی کۆمەڵگا و دەبێتە هۆی دواکەوتن و پاشەکشەیەکی مەترسیداری ئابوری و کۆمەڵایەتی ، بەتایبەت لە سنورى ئەو حوکمڕانیانەدا کە دامەزراوەى نیشتیمانى هیچ سەنگ و قورسایەکی نییە و بە سووکی تەماشا دەکرێ و بەردەوام هەڕەشەی لەسەرە ، گەورەبوون و پەلڕاکێشانی هەڕەشە و مەترسییەکانیش لە پرۆسەی دەسەڵاتدارێتیدا بازنەى قەیران و ئاڵۆزیە ناوخۆیەکان فراوانتر دەکەن و نائومێدى و بێمتمانەیی کۆمەڵایتی و ناسەقامگیری ئابوری و بازاڕ بەرجەستە دەبێ و دەرئەنجامی ئەوەش دۆخێکی لێکترازاوی ناهاوسەنگ و نەخوازراو بەرهەمدێ و دەوڵەت تووشی ئیفلیجی دەکات .
بۆیە دەبینی لە زۆربەی زۆری کۆمەڵگا پێشکەوتوو دامەزراوەییەکاندا کاتێک کۆمەڵگا تووشى هەر جۆرە قەیرانێکی نەخوازراو دەبێتەوە ، دەسەڵاتی سیاسی بە ڕاوێژ لەگەڵ پەرلەمان و دەزگا پەیوەندی دارەکان کار لەسەر دۆزینەوەى هۆکار و سەلماندنى کاریگەریەکان و دۆزینەوەى ڕێگە چارەکان و کاریگەریەکانى قەیرانەکان دەکات و پێی وایە ئەم جوڵەکردنە بەشێکی گرنگە لە ڕەوتی بهڕێوهبردن، کە واتا ناسینی قەیران بە گشت ڕەهەندەکانییەوە مەرجێکی سەرەکییە و بوار دەڕەخسێنێت تا کۆمەڵگا کەمتر زەرەرمەند بێت، بەڵام ئەم تێگەیشتنە لە جەوهەری بیرکردنەوەی هێز و ڕەوتە سیاسیە دەسەڵاتدارەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بەتایبەت عێراق و کوردستاندا جێگەناگرێت و بگرە پێچەوانە نوخبەی سیاسی و کارەکتەرە دەستڕۆیشتوەکانی حزب و حکومەت ، سەرهەڵدانی قەیرانە جۆراوجۆرەکان وەک دەرفەتێک بۆ ڕاوڕووت و خۆسەپاندن بەکاردەهێنن و، تەنها خەڵکە هەژار و پەراوێزەکە باجەکەی دەدەن ، لە بەرانبەریشدا کارەکتەرە مشەخۆرەکانی حزب و حکومەت دەکەونە ناوبازنەی دیاردە دزێوەکانی دهوڵهمهندبوونی خێرا و دەبنە خاوەن کۆمپانیا و بازاڕی سەیرسەیر کە ڕاستەوخۆ پێوهندییهكی تووندوتۆڵی بهو قەیرانە دروستکراوانەوە ههیه كه له چهند ساڵی پێشوودا، لە سایەی ئەم دەسەڵاتدارانەدا سەریهەڵداوە ، دهوڵهمهندبوونی خێرا، درێژكراوهی كولتوری تاڵان و بڕۆ و له ههمان کاتدا ڕهنگدانهوهیهكی ڕاستهوخۆی ئابووریی حیزبییه، ئهو تهرزه ئابورییهی كه جگه له كوردستان ڕهنگه له هیچ شوێنێكی دنیادا هاوتای نەبێت .
لە شیتەڵکردنی تانوپۆکانی ئەم دیاردەیەدا دەگەینە ئەو ڕاستییەی کە ئەوەی لە کوردستاندا ڕوودەدا بەرلەوەی قەیرانی ئابوری بازاڕبێت ، قەیرانی سیاسی و مۆراڵی دەوڵەتداریە و دەبێت لە خودی دەسەڵاتە سیاسییەکە خۆی ورد ببینەوە. ئاخر سەرهەڵدانی قەیرانە جۆراوجۆرەکان لە کوردستاندا سەرچاوەکەی قەیرانی سیاسییە و پەیوەستە بەو تەرزە حوکمڕانییەوە کە تەنها بەرژەوەندی کەسی و حزبییان بەلاوە گرنگە و ئەوەشی ڕوودەدا لە دەرەوەی ڕەهەندە ئابوورییەکانەوە کار دەکات و هیچ کاریگەرییەکی لەسەر ئابووریی کوردستان نییە، وەک ئەوەی لە هەندێ وڵاتدا دەبینرێ ، بۆیە ئەوەی لێرە ڕوودەدا جگە لە ماندووکردنی هاووڵاتیان و تێکشکاندنی ئیرادەی کۆمەڵگا و خوڵقاندنی ئاڵۆزی کۆمەڵایەتی و سیاسی ، هۆکارێکی مەترسیدارە لە شکاندنەوەی پڕۆژە نەتەوەییەکان و ئەو توانا مرۆییەی کە دەیەوێ کۆمەڵگا بەئاراستەیەکی ڕاستدا بەرێ ، تۆخکردنەوەی ئەو دۆخە قەیراناویەش بۆخۆی دەرفەتێکی باشە بۆ ئەو تەرزە دەسەڵاتدارە مشەخۆرە و لە ڕێگەی گەشەپێدانی کەرتی تایبەت و مۆنۆپۆلکردنی بازاڕ و بازرگانی حیزب و بوونی ئاسانکاریی یاسایی و نەبوونی چاودێرییەکی کاریگەرەوە بوونە خاوەنی سەرمایە و کۆنترۆڵکردنی داهاتی گشتی و ئەمەش قۆناغی هاتنەکایەی قەیرانە سیاسیەکەی قوڵتر کردۆتەوە و بووەتە فاکتەری سەرهەڵدانی جۆرێک لە پەشێوی سیاسی .
کاتێک ئەم پەشێویەش ڕوودەدا خۆی لەخۆیدا تێڕوانینی هاووڵاتیان سەبارەت بە سیستمی سیاسی دەگۆڕێت و لە ئاکامدا بە سیستەمی سیاسی حوکمڕان بە سیستەمێکی ناڕەوا و ستەمکار لەقەڵەم دەدرێ و ئەمەش وادەکات وردە وردە هاووڵاتی پشت لە هاوکاری و هەماهەنگی دەسەڵاتی سیاسی بکات ، وەک ئەوەی لە ڕووداو حاڵەتە گشتیەکەدا دەبینرێ و خەڵک بەچاوی نەیار و دژ دەڕوانێتە حکومەت و بڕواو متمانەی پێناکات و سەبر سەبر خۆی لەو خۆبەخاوەنکردنەی ئەزموونە سیاسیەکە دەدزێتەوە و بێ مەیلیی سیاسی پەرەدەستێنێت و کۆی کایە سیاسییەکە ڕووبەڕووی پرسیار دەبێتەوە وەک ئەوەی ئێستا لە کوردستان ڕووبەڕووی بووینەتەوە .
